Мы родом из Беларуси: Евфросиния Полоцкая

Ефросинья Полоцкая – одна из самых ярких представителей беларуской культуры, просветительница периода Полоцкого княжества, а также первая женщина Беларуси, причисленная к лику святых.


Родившаяся около 1104 г. в семье князя Святослава, она приходилась внучкой Всеславу Чародею и в миру носила имя Предслава. С юных лет княжна отличалась не только необычной красотой, но и прилежанием и любовью к учебе, получив хорошее для того времени домашнее образование. Родители мечтали выдать Предславу замуж, но не торопили с решением, позволяя самой выбрать жениха. Тем не менее княжна предпочла отказаться от земных благ и, отвергнув очередное предложение, в 12 лет ушла из дома. Она укрылась в монастыре, где настоятельницей была ее тетка, которую Предслава не сразу, но все же сумела убедить в своей решимости принять постриг вопреки воле родителей. В иночестве она стала Ефросиньей.


В монастыре она занялась созданием библиотеки, для чего взяла на себя труд по переписыванию священных книг, что в те времена представляло собой тяжелую физическую работу, а также, возможно, их переводом. Вырученные от продажи средства по ее просьбе раздавали нуждающимся.


Со временем по благословению епископа Ильи Евфросинья организовала постройку женского монастыря недалеко от Полоцка. При обители она открыла школу для девочек, где обучала молодых послушниц и жителей окрестных деревень грамоте, переписыванию книг, пению, шитью и иным ремеслам, таким образом способствуя развитию письменности, распространению книг и повышению грамотности в Полоцком княжестве. Во всех заботах Евфросинье помогали две ее сестры, которые также стали монахинями.


По мере увеличения числа послушниц в обители Евфросинья задумалась о строительстве каменного собора на месте деревянной церкви и расширении монастыря.


Однако в период междоусобицы ей пришлось прийти на помощь своему младшему брату Василько, взошедшему на престол Полоцкого княжества. Об участии в политической жизни монахини и ее значительном влиянии свидетельствует обнаруженная при раскопках личная печать Евфросиньи, которую использовали для придания силы официальным документам. Во время феодальной раздробленности она призывала противоборствующие княжества к миру и единству. В этот период в Полоцке после многих лет разрушительной борьбы наладилась мирная жизнь, восстановилась торговля, и активно развивались ремесла.


К 1159 г. Евфросинье удалось реализовать свой давний замысел по строительству каменного Спасского собора. Он был воздвигнут под руководством зодчего Иоанна за рекордные по тем временам сроки – в течение тридцати недель. Сам храм и украсившие его стены фрески сохранились до наших дней и представляют собой один из редких памятников древнебеларуского зодчества и живописи.


Кроме женского монастыря Евфросиния Полоцкая основала еще и мужскую обитель, построив для нее на свои средства каменную церковь в честь Пресвятой Богородицы.


К просветительской деятельности Евфросинии Полоцкой также относится открытие иконописной и ювелирной мастерских. В 1161 г. она заказала местному мастеру Лазарю Богше изготовление напрестольного креста с реликвиями. Он был украшен драгоценными камнями и металлами, а также изображениями святых и надписями. К сожалению, на данный момент данная реликвия, ставшая беларуской национальной святыней и одновременно памятником старобеларуской письменности, считается утраченной во время ВОВ.


В конце своей жизни Евфросинья решила совершить паломничество по святым местам. Во время путешествия она тяжело заболела и 23 мая 1173 г. скончалась. Она была погребена неподалеку от Иерусалима. Впоследствии ее останки были перезахоронены в Киеве, а затем и на родине, в Полоцке.


Одна из самых образованных женщин своего времени, известная своими прогрессивными взглядами, миротворческой и просветительской деятельностью, Евфросинья Полоцкая оставила след в истории как пример самоотверженного служения людям.



#ЕвфросинияПолоцкая   #ОбразовательныйПионер   #Беларусь
#Белaруское_наследие   #Вдохновляющие_истории   #Неизвестные_факты




Мы родам з Беларусі: Еўфрасіння Полацкая.



Еўфрасіння Полацкая – адна з найвыбітнейшых прадстаўніц беларускай культуры, асветніца перыяда Полацкага княства, а таксама першая прылічачаная да святых з жанчын Беларусі.


Нарадзілася каля 1104 г. у сям’і князя Святаслава, яна была ўнучкаю Усяслава Чарадзея і мела мірское імя Прадслава. З юнацтва княгіню адрознівалі ня толькі незвычайная прыгажосць, але і руплівасць і любоў да вучобы, атрымаўшы добрую для свайго часу хатнюю адукацыю. Бацькі марылі выдаць Прадславу замуж, але не тарапілі з рашэннем, дазволіўшы самастойна абраць жаніха. Тым ня менш княгіня аддала перавагу адмовіцца ад зямных дабротаў і, чарговы раз адмовіўшы, у 12 год сышла з дому. Яна знайшла прытулак у манастыры, дзе яе цётка была ігуменей, яку Прадслава не адразу, але ўсё ж здолела запэўніць у сваёй рашучасці прыняць пастрыжэнне насуперак бацькоўсвай волі. У манастве яна стала Еўфрасінняю.


У манастыры яна занялася стварэннем бібліятэкі, дзеля чаго ўзяла на сябе працу па перапісванні святых кнігаў, што ў тыя часы было цяжкай фізічнай працай, а таксама, магчыма, перакладам. Атрыманыя ад продажу грошы па яе просьбе раздалі тым, хто меў патрэбу.


З цягам часу па благаславенні епіскапа Іллі Еўфрасіння арганізавала будаванне кляштара недалёка ад Полацка. Пры кляштары яна стварыла школу для дзяўчынак, дзе вучыла маладых паслушніц і жыхароў навакольных вёсак грамаце, перапісванню кніг, спевам, шыццю і іншым рамёствам гэткім чынам спрыяючы развіццю пісьменнасці, распаўджванню кніг і павелічэнню граматнасці ў Полацкім княстве. Ва ўсіх клопатах Еўфрасінні дапамагалі дзве яе сятры, якія таксама сталі манахінямі. 


Па меры павелічэння паслушніц у кляштары Еўфрасіння задумалася аб збудаванні каменнага сабору на месця драўлянай царквы і расшырэнні кляштара.


Аднак падчас міжусобіцаў яна была вымушана прыйсці на дапамогу свайму брату Васільку, які ўзышоў на пасаду Полацкага князя. Аб удзеле ў палітычным жыцці манашкі і яе ўнёску сведчыць знойдзеная пад час раскопак асабістая пячатка Еўфрасінні, якую выкарыстоўвалі дзеля надання сілы афіцыйным дакументам. У часы феядальнае раздробнасці яна заклікала супернічаюшыя княствы да адзінства і міру. У гэты час у Полацку пасля многіх гадоў вынішчаючай барацьбы было наладжана мірнае жыццё, аднавіўся гандаль, і актыўна развіваліся рамёствы.


Да 1159 гожа Еўфрасінні ўдалося рэалізаць свое даўнія планы аб збудаванні каменнага Спаскага сабору. Ён быў узведёны пад дойліда Іоана за рэкордныя для тых часоў тэрміны – цягам трыццаці тыдняў. Непасрэдна храм і упрыгожыўшыя яго муры фрэскі захаваліся да нашых дзён і ўяўляюць сабою  адзін з рэдкіх помнікаў старажытнабеларускага дойлідства і жывапісу.


Акрамя жаночага кляштару, Еўфрасіння Полацкая заснавала яшчэ і мужчынскі манастрыр, пабудаваўшы для яго на ўласныя сродкі каменную царкву ў гонар Прэсвяой Багародзіцы.


Да асветніцкай дзейнасці Еўфрасіні Полацкай таксама адносіцца і адкрыццё іконапіснай і ювелірнай майстэрняў. У 1161 годзе яна замовіла мясцоваму майстру Лазару Богшы выраб напрастольнага крыжу з рэліквіямі. Ён быў упрыгожаны каштоўнымі камянямі і металамі, а таксама выявамі святых з надпісамі. Нажаль, на дадзены момант дадзеная рэліквія стаўшая беларускаю нацыянальнай святыняю і адначасова помнікам старабеларускай пісьменнасці, лічыцца страчанай у часы ВАВ.


Напрыканцы свайго жыцця Еўфрасінья вырашыла здзейсніць паломніцтсва па святых месцах. Падчас вандравання яна цяжка захварэла і 23 траўня 1173 г. памерла. Яна была пахавана недалёка ад Іерусаліма. Пазней яе парэшткі былі перапахаваныя ў Кіеве, а пасля на радзіме, у Полацку.


Адна з самых выбітных жанчын свайго часу, вядомая праз свае прагрэсіўныя погляды, міратвочую і асветніцкую дзейнасць, Ефрасінья Полацкая пакінула след у гістрыі як прыклад самаадданага служэння людзям.





#ЕўфрасініяПолацкая   #АсветніцкаяАсоба   #Беларусь

#Беларуская_спадчына   #Надзейныя_гісторыі   #Невядомыя_факты



Источники / Крыніцы: