Iнфармацыйна-асветніцкi праект "Правы чалавека - твае правы"
Вядомы факт: паслугі адваката каштуюць дорага. Але ёсць выпадкі, калі можна атрымаць юрыдычную дапамогу бясплатна. Падрабязнасці ў нашым новым роліку.
Глядзіце наш фільм 10 " Як бескаштоўна атрымаць юрыдычную дапамогу"
& таксама дэталёвы разбор ніжэй:
Вы лічыце сваё звальненне незаконным, і знаёмыя рэкамендуюць ісці ў суд. Ваша сяброўка сутыкнулася з сітуацыяй хатняга гвалту, і вы настойваеце на звароце ў міліцыю. Былы муж не плаціць аліменты - зноў рэкамендуюць звяртацца ў суд.
Суд, міліцыя, органы апекі - шмат страхаў, няўпэўненасці. Як туды звяртацца? Якія дакументы патрэбныя? Колькі трэба заплаціць за іскавую заяву? А ці трэба за яе плаціць? А можа і не варта нікуды хадзіць, каб не ўзнікла дадатковых праблем? Здавалася б, рашэнне ёсць, а вось пытанняў стала больш.
Часта бывае складана разабрацца ў прававых тэрмінах, кампетэнцыях дзяржаўных органаў, парадку звароту да іх. З гэтай мэтай мы ідзем па дапамогу да тых, у каго быў падобны досвед, шукаем падказкі ў інтэрнэце, але ў самых рэдкіх выпадках мы звяртаемся да адваката ці юрыста. Чаму? Бо дорага. Спачатку трэба заплаціць за кансультацыю, потым аплаціць кожны крок: складанне дакументаў, наведванне судовага паседжання, і яшчэ не факт, што справу вы выйграеце. Адвакаты часта кажуць кліентам, што суд можа абавязаць бок, які прайграў, пакрыць панесеныя кліентам выдаткі. Гэта праўда. Але праблема ў тым, што кампенсаванне выдаткаў рэдка адбываецца дзень у дзень, а часам і ў кліента бывае недастаткова сродкаў, каб першапачаткова аплаціць усе выдаткі. Што таксама праўда.
Усе гэтыя пытанні, а таксама фінансавая нагрузка могуць паслужыць падставай для адмовы да звароту ў суд. На выхадзе сітуацыя не вырашаецца. Чалавек працягвае пакутаваць з аднаго боку ад таго, што сутыкнуўся з парушэннем сваіх правоў, а з другога - што не змог сябе абараніць.
У цывілізаваных краінах права на справядлівае правасуддзе часта ідзе ў нагу з доступам да бясплатнай юрыдычнай дапамогі, як папярэдняй умове ажыццяўлення шэрагу іншых правоў чалавека і эфектыўнаму сродку прававой абароны. Бясплатная юрыдычная дапамога - гэта тая дапамога, якую аказваюць кваліфікаваныя юрысты, адвакаты і інш. бясплатна для кліента. Але ў той жа час праца спецыялістаў аплочваецца дзяржавай.
Міжнароднай супольнасцю прызнана неабходнасць наяўнасці ў кожнай краіне менавіта бясплатнай юрыдычнай дапамогі, як асобнага права чалавека. Людзі, якія не могуць сабе дазволіць юрыдычнае суправаджэнне або кансультацыі, часта не могуць рэалізаваць сваё права на доступ да правасуддзя, г.зн. быць пачутымі. Яны застаюцца сам-насам са сваімі праблемамі і клопатамі, і сітуацыя можа толькі пагоршыцца. Мэта бясплатнай юрыдычнай дапамогі заключаецца ў тым, каб садзейнічаць устараненню перашкод і бар'ераў, якія перашкаджаюць або абмяжоўваюць доступ да правасуддзя, шляхам аказання дапамогі такім людзям.
У Беларусі толькі часткова рэалізаваная канцэпцыя бясплатнай юрыдычнай дапамогі, якая патрабуе дэталёвай дапрацоўкі. Шмат у чым яна не адпавядае прынцыпам эфектыўнасці і своечасовасці, а часам і супярэчыць самому паняццю «бязвыплатнасць». Нягледзячы на гэта, нам бы хацелася падзяліцца з вамі інфармацыяй аб тым, дзе ўсё ж такі можна атрымаць юрыдычную дапамогу, у якім аб'ёме яна можа быць прадастаўлена, і ў які момант яна становіцца платнай.
Дапамога адвакатаў
Закон "аб адвакатуры і адвакацкай дзейнасці ў Рэспубліцы Беларусь" вызначае катэгорыі грамадзян, а таксама спраў, у якіх можа прадастаўляцца юрыдычная дапамога на бязвыплатнай аснове для кліента (арт. 28):
- калі вы з'яўляецеся істцом у працоўнай спрэчцы, у справах аб спагнанні аліментаў або пазбаўленні бацькоўскіх правоў. У гэтым выпадку вам можа быць аказаная дапамога ў складанні заяў і вядзенні гэтых катэгорый спраў у судах першай інстанцыі;
- калі вы з'яўляецеся ўдзельнікам ці інвалідам Вялікай Айчыннай вайны, інвалідам баявых дзеянняў на тэрыторыі іншых дзяржаў. У гэтым выпадку вам можа быць прадстаўлена толькі вусная кансультацыя па любых пытаннях, за выключэннем пытанняў, звязаных з прадпрымальніцкай дзейнасцю.
- незалежна ад прыналежнасці да той ці іншай катэгорыі грамадзян у сітуацыях, калі вам патрабуецца дапамога ў складанні заяў аб устанаўленні факта атрымання зарплаты за канкрэтны перыяд у пэўным памеры для назначэння пенсій або аб прызнанні грамадзяніна абмежавана дзеяздольным або недзеяздольным.
- калі ў вас ёсць інваліднасць І і ІІ групы, то вам можа быць прадстаўлена вусная кансультацыя, якая не патрабуе азнаямлення з дакументамі.
- калі вы пенсіянер або ў вас ёсць інваліднасць, і вы знаходзіцеся (пражываеце) ва ўстановах, якія ажыццяўляюць стацыянарнае сацабслугоўванне, прадастаўляецца бясплатная юрыдычная дапамога толькі па пытаннях, звязаных з забеспячэннем і абаронай вашых правоў і законных інтарэсаў. Аналагічную кансультацыю могуць атрымаць законныя прадстаўнікі грамадзян, прызнаных судом недзеяздольнымі.
- цяжарныя жанчыны могуць атрымаць вусныя кансультацыі па пытаннях, звязаных з нараджэннем дзіцяці, а ахвяры гандлю людзьмі па пытаннях сацыяльнай абароны і рэабілітацыі.
Бясплатная юрыдычная дапамога можа быць аказана таксама асобам, якія пацярпелі ў выніку акта тэрарызму; падазраванаму або падвіноўнаму (дапамога адваката, прызначанага па патрабаванні органа, які вядзе крымінальны працэс) і непаўналетнім.
Мы бачым, што дапамога аказваецца разнастайнай катэгорыі грамадзян, аднак яна ўсё ж не адпавядае бягучым патрэбам беларускага грамадства. Часта вуснай кансультацыі для вырашэння сітуацыі бывае недастаткова, а аплата прадстаўніцтва адваката ў судзе можа раўняцца зарплаце патэнцыйнага кліента. І мы ўсё роўна вяртаемся да таго, што ёсць значная частка грамадзян, якая застаецца за рысай аказання бясплатнай дапамогі.
У такіх сітуацыях, мы рэкамендуем выкарыстоўваць усе магчымыя рэсурсы заканадаўства і звярнуць увагу на палажэнне Закона аб адвакатуры, дзе ўказваецца, што дапамога можа быць прадастаўлена і іншым грамадзянам па рашэнню калегіі адвакатаў.
Як атрымаць юрыдычную дапамогу адваката?
Калі вы падпадаеце пад тую катэгорыю грамадзян, якім бясплатна аказваецца толькі вусная кансультацыя, вы можаце звярнуцца ў любую тэрытарыяльную калегію адвакатаў.
У тым выпадку, калі ваш статус дазваляе вам атрымаць бясплатную юрыдычную дапамогу ў выглядзе складанні заяў і іншых дакументаў прававога характару, неабходна звяртацца ў тэрытарыяльную калегію адвакатаў па месцы знаходжання суда (ці дзярж. органа), у якім вы плануеце абараніць сваё парушанае права. І адразу пра суд, пра тое, як абраць яго. Агульнае правіла падсуднасці: неабходна звяртацца ў суд па месцы жыхарства, знаходжання, рэгістрацыі (калі мае месца юрыдычная асоба) адказчыка. Напрыклад, адказчык пражывае ў Цэнтральным раёне г. Мінска. Такім чынам, суд будзе Цэнтральнага раёна г. Мінска, а адвакат у Юрыдычнай кансультацыі Цэнтральнага раёна.
Калі вы сумняваецеся, ці правільна вы вызначылі тэрытарыяльную калегію, вы можаце непасрэдна гэта ўдакладніць у самой калегіі, у якую планавалі звярнуцца.
Калі вы сутыкнуліся з сітуацыяй, калі неабходны вам суд знаходзіцца ў іншым населеным пункце, то вы можаце выбраць тэрытарыяльную калегію, якая знаходзіцца як у вашым населеным пункце, так і ў тым, дзе знаходзіцца суд.
Калі калегія вызначана, не забудзьцеся падрыхтаваць дакументы, якія пацвярджаюць вашае права на атрыманне бясплатнай юрыдычнай дапамогі. Дакументы залежаць ад вашага статуса. Гэта можа быць пасведчанне асобы з інваліднасцю, даведка аб складзе сям'і і інш.
Калі падстава пацвярджаецца, дзяжурны адвакат акажа вам дапамогу ў дзень вашага звароту.
Раней згадвалася такая падстава для атрымання дапамогі, як іншыя грамадзяне па рашэнні калегіі адвакатаў. У гэтым выпадку, парадак крыху іншы. Вам неабходна падаць заяву аб аказанні такой дапамогі ў тэрытарыяльную калегію адвакатаў. Заява павінна змяшчаць:
1. прозвішча, імя, імя па бацьку (калі такое маецца), адрас месца жыхарства і нумар тэлефона грамадзяніна,
2. від неабходнай юрыдычнай дапамогі,
3. абгрунтаванне патрэбнасці ў атрыманні юрыдычнай дапамогі за кошт сродкаў тэрытарыяльнай калегіі адвакатаў.
Да заявы прыкладаюцца дакументы (іх завераныя копіі), якія пацвярджаюць абгрунтаванне патрэбнасці грамадзяніна ў атрыманні юрыдычнай дапамогі за кошт сродкаў тэрытарыяльнай калегіі адвакатаў. Гэта могуць быць дакументы, якія апісваюць вашае цяжкае матэрыяльнае становішча (даведка аб даходах), наяўнасць дзяцей і іншых асоб на ўтрыманні і інш.
Рашэнне па вашай заяве прымаецца на працягу 15 дзён з моманту яго атрымання.
Пералік юрыдычных кансультацый, а таксама адвакатаў можна знайсці на сайце рэспубліканскай калегіі адвакатаў (www.rka.by).
Аказанне бясплатнай інфармацыйна-прававой падтрымкі даўно стала адной з задач праваабарончых арганізацый і шэрагу беларускіх няўрадавых арганізацый. Юрыдычная, а ў большасці выпадкаў прымусовая ліквідацыя з боку рэжыму беларускіх грамадскіх арганізацый не прыпыніла іх працу. Цяпер можна сустрэць шмат арганізацый, якія аказваюць прававую падтрымку беларусам на бязвыплатнай аснове. Спяшаемся нагадаць, што Беларускі Жаночы Фонд таксама аказвае бясплатную юрыдычную дапамогу. Ананімнасць, канфідэнцыяльнасць вашага звароту і атрыманні кансультацыі забяспечвае legalhub.
У выпадку парушэння правоў чалавека, у прыватнасці, калі вы сутыкнуліся з катаваннямі, вы можаце звярнуцца ў Праваабарончы цэнтр “Вясна”. Бясплатная юрыдычная дапамога для беларусак можа быць аказаная ініцыятывай «Даведка».
1 Няпоўнай лічыцца сям'я, у якой дзеці знаходзяцца на ўтрыманні і выхаванні аднаго з бацькоў.
Да няпоўных адносяцца сем'і:
• жанчын, якія нарадзілі дзяцей па-за шлюбам і якія не знаходзяцца ў шлюбе;
• удоў (удаўцоў), якія не ўзялі новы шлюб, на выхаванні якіх знаходзяцца непаўналетнія дзеці;
• аднаго з бацькоў, які скасаваў шлюб і выхоўвае непаўналетніх дзяцей;
• аднаго з бацькоў, якія не заключылі новы шлюб, калі другі з іх прызнаны без вестак адсутным;
• адзінокіх грамадзян, якія ўсынавілі дзяцей.
2 Калі вынесены абвінаваўчы прыгавор, то з асуджанага (яго законнага прадстаўніка) могуць быць спагнаныя выдаткі, затрачаныя дзяржавай на аказанне яму юрыдычнай дапамогі. Аднак сродкі, затрачаныя дзяржавай на юрыдычную дапамогу падазронаму (падвіноўнаму) у выглядзе кансультацыі адваката да першага допыту ў выпадку затрымання або ўзяцця пад варту (п. 5 ч. 2 арт. 41 КПК), не могуць быць спагнаныя ні пры якіх умовах (ч. 9 арт.46 КПК)
Как получить бесплатно юридическую помощь
Вы считаете свое увольнение незаконным, и знакомые рекомендуют идти в суд. Ваша подруга столкнулась с ситуацией домашнего насилия, и вы настаиваете на обращении в милицию. Бывший супруг не платит алименты – опять рекомендуют обращаться в суд.
Суд, милиция, органы опеки – много страхов, неуверенности. Как туда обращаться? Какие документы нужны? Сколько нужно заплатить за исковое заявление? А нужно ли за него платить? А может и не стоит никуда ходить, чтобы не возникло дополнительных проблем? Казалось бы, решение есть, а вот вопросов стало больше.
Зачастую бывает сложно разобраться в правовых терминах, компетенциях государственных органов, порядке обращения к ним. С этой целью мы идем за помощью к тем, у кого был схожий опыт, ищем подсказки в интернете, но в самых редких случаях мы обращаемся к адвокату или юристу.
Почему? Потому что дорого. Сначала нужно заплатить за консультацию, потом оплатить каждый шаг: составленный документ, посещение судебного заседания, и еще не факт, что дело вы выиграете. Адвокаты часто говорят клиентам, что суд может обязать проигравшую сторону возместить понесенные клиентом расходы. Это правда. Но проблема в том, что компенсация расходов редко происходит день в день, а иногда и у клиента бывает недостаточно средств, чтобы изначально оплатить все расходы. Что тоже правда.
Все эти вопросы, а также финансовая нагрузка могут послужить основанием для отказа к обращению в суд. На выходе ситуация не решается. Человек продолжает страдать с одной стороны от того, что столкнулся с нарушением своих прав, а с другой – что не смог себя защитить.
В цивилизованных странах право на справедливое правосудие часто идет в ногу с доступом к бесплатной юридической помощи, как предварительному условию осуществления ряда иных прав человека и эффективному средству правовой защиты. Бесплатная юридическая помощь – это та помощь, которую оказывают квалифицированные юристы, адвокаты и др. бесплатно для клиента. Но в тоже время работа специалистов оплачивается государством.
Международным сообществом признана необходимость наличия в каждой стране именно бесплатной юридической помощи, как отдельного права человека. Люди, которые не могут себе позволить юридическое сопровождение или консультации, зачастую не могут реализовать свое право на доступ к правосудию, т.е. быть услышанными. Они остаются наедине со своими проблемами и заботами, и ситуация может только ухудшиться. Цель бесплатной юридической помощи заключается в том, чтобы способствовать устранению препятствий и барьеров, которые мешают или ограничивают доступ к правосудию, путем оказания помощи таким людям.
В Беларуси только отчасти реализована концепция бесплатной юридической помощи, которая требует детальной доработки. Во многом она не отвечает принципам эффективности и своевременности, а иногда и противоречит самому понятию «безвозмездность». Несмотря на это, нам бы хотелось поделиться с вами информацией о том, где все-таки можно получить юридическую помощь, в каком объеме она может быть предоставлена, и в какой момент она становится платной.
Помощь адвокатов
Закон «об адвокатуре и адвокатской деятельности в Республике Беларусь» определяет категории граждан, а также дел, в которых может предоставляться юридическая помощь на безвозмездной основе для клиента (ст. 28):
- если вы являетесь истцом в трудовом споре, в делах о взыскании алиментов или лишении родительских прав. В этом случае вам может быть оказана помощь в составлении заявлений и ведении этих категорий дел в судах первой инстанции;
- если вы являетесь участником или инвалидом Великой Отечественной войны, инвалидом боевых действий на территории других государств. В этом случае вам может быть предоставлена только устная консультация по любым вопросам, за исключением вопросов, связанных с предпринимательской деятельностью.
- вне зависимости от принадлежности к той или иной категории граждан в ситуациях, когда вам требуется помощь в составлении заявлений об установлении факта получения зарплаты за конкретный период в определенном размере для назначения пенсий или о признании гражданина ограниченно дееспособным или недееспособным.
- если у вас есть инвалидность I и II группы, то вам может быть предоставлена устная консультация, которая не требует ознакомления с документами.
- если вы являетесь родителем, (усыновителем, удочерителем, опекуном, или попечителем) несовершеннолетних – оказывается бесплатная юридическая помощь в интересах ваших несовершеннолетних детей (имеется ввиду, что вопрос_ы дложен_ы быть связаны с вашими детьми).
- если вы являетесь малообеспеченным родителем в неполной семье 1* воспитывающим ребенка в возрасте до 18 лет ИЛИ родителем (усыновителем, удочерителем) в многодетной семе - оказываются устные консультации, не требующие ознакомления с документами.
- если вы пенсионер или у вас есть инвалидность, и вы пребываете (проживаете) в учреждениях, осуществляющих стационарное соцобслуживание, предоставляется бесплатная юридическая помощь только по вопросам, связанным с обеспечением и защитой ваших прав и законных интересов. Аналогичную консультацию могут получить законные представители граждан, признанных судом недееспособными.
- беременные женщины могут получить устные консультации по вопросам, связанным с рождением ребенка, а жертвы торговли людьми по вопросам социальной защиты и реабилитации.
Бесплатная юридическая помощь может быть оказана также лицам, пострадавшим в результате акта терроризма; подозреваемому или обвиняемому (помощь адвоката, назначенного по требованию органа, ведущего уголовный процесс) 2* и несовершеннолетним.
Мы видим, что помощь оказывается разнообразной категории граждан, однако она все же не отвечает текущим потребностям беларуского общества. Зачастую устной консультации для разрешения ситуации бывает недостаточно, а оплата представительства адвоката в суде может равняться зарплате потенциального клиента. И мы все равно возвращаемся к тому, что есть значительная часть граждан, которая остается за чертой оказания бесплатной помощи.
В таких ситуациях, мы рекомендуем использовать все возможные ресурсы законодательства и обратить внимание на положение Закона об адвокатуре, где указывается, что помощь может быть предоставлена и иным гражданам по решению коллегии адвокатов.
Как получить юридическую помощь адвоката?
Если вы подпадаете под ту категорию граждан, которым бесплатно оказывается только устная консультация, вы можете обратиться в любую территориальную коллегию адвокатов.
В том случае, если ваш статус позволяет вам получить бесплатную юридическую помощь в виде составлении заявлений и иных документов правового характера, необходимо обращаться в территориальную коллегию адвокатов по месту нахождения суда (или гос.органа), в котором вы планируете защитить свое нарушенное право. И сразу про суд, о том, как выбрать его. Общее правило подсудности: необходимо обращаться в суд по месту жительства, нахождения, регистрации (если имеет место юридическое лицо) ответчика. К примеру, ответчик проживает в Центральном районе г. Минска. Следовательно, суд будет Центрального района г. Минска, а адвокат в Юридической консультации Центрального района.
Если вы сомневаетесь правильно ли вы определили территориальную коллегию, вы можете непосредственно это уточнить в самой коллегии, в которую планировали обратиться.
Если вы столкнулись с ситуацией, когда необходимый вам суд находится в другом населенном пункте, то вы можете выбрать территориальную коллегию, которая находится, как в вашем населенном пункте, так и в том, где находится суд.
Когда коллегия определена, не забудьте подготовить документы, которые подтверждают ваше право на получение бесплатной юридической помощи. Документы зависят от вашего статуса. Это может быть удостоверение лица с инвалидностью, справка о составе семьи и пр.
Если основание подтверждается, дежурный адвокат окажет вам помощь в день вашего обращения.
Ранее упоминалось такое основание для получения помощи, как иные граждане по решению коллегии адвокатов. В этом случае, порядок немного иной. Вам необходимо подать заявление об оказании такой помощи в территориальную коллегию адвокатов. Заявление должно содержать:
- фамилию, имя, отчество (если таковое имеется), адрес места жительства и номер телефона гражданина,
- вид необходимой юридической помощи,
- обоснование нуждаемости в получении юридической помощи за счёт средств территориальной коллегии адвокатов.
К заявлению прилагаются документы (их заверенные копии), подтверждающие обоснование нуждаемости гражданина в получении юридической помощи за счёт средств территориальной коллегии адвокатов. Это могут быть документы, которые описывают ваше трудное материальное положение (справка о доходах), наличие детей и иных лиц на иждивении и пр.
Решение по вашему заявлению принимается в течение 15 дней с момента его получения.
Перечень юридических консультаций, а также адвокатов можно найти на сайте республиканской коллегии адвокатов (www.rka.by).
Оказание бесплатной информационно-правовой поддержки давно стало одной из задач правозащитных организаций и ряда беларуских неправительственных организаций. Юридическая, а в большинстве случаев принудительная ликвидация со стороны режима беларуских общественных организаций не приостановила их работу. Сейчас можно встретить много организаций, которые оказывают правовую поддержку беларусам на безвозмездной основе. Спешим напомнить, что Беларуский Женский Фонд также оказывает бесплатную юридическую помощь.
Анонимность, конфиденциальность вашего обращения и получения консультации обеспечивает legalhub. В случае нарушения прав человека, в частности, если вы столкнулись с пытками, вы можете обратиться в Правозащитный центр «Вясна». Бесплатная юридическая помощь для беларусок может быть оказана инициативой «Справка».
1* Неполной считается семья, в которой дети находятся на иждивении и воспитании одного родителя.
К неполным относятся семьи:
- женщин, родивших детей вне брака и не состоящих в браке;
- вдов (вдовцов), не вступивших в новый брак, на воспитании которых находятся несовершеннолетние дети;
- родителя, расторгнувшего брак и воспитывающего несовершеннолетних детей;
- родителя, не заключившего новый брак, если второй из них признан безвестно отсутствующим;
- одиноких граждан, усыновивших детей.
2* Если вынесен обвинительный приговор, то с осужденного (его законного представителя) могут быть взысканы расходы, затраченные государством на оказание ему юридической помощи. Однако средства, затраченные государством на юридическую помощь подозреваемому (обвиняемому) в виде консультации адвоката до первого допроса в случае задержания либо заключения под стражу (п. 5 ч. 2 ст. 41 УПК), не могут быть взысканы ни при каких условиях (ч. 9 ст. 46 УПК)
#AttorneysFee #Free #FreeLegalAssistance #FreeLegalAid #FreeLegalAdvice
#паслугіадваката #юрыдычнаядапамога #бясплатна
#humanrights #yourrights #правычалавека #тваеправы
#правачеловека #твоиправа
Аб праекце: Iнфармацыйна-асветніцкi праект "Правы чалавека - твае правы" (belaruswomen.org)
Юрыдычная дапамога: Праект Фемида (belaruswomen.org)
Атрымаць юрыдычную кансультацыю e-mail: legal@belaruswomen.org
Служба псіхалагічнай дапамогі: Праект Helpline (belaruswomen.org)